Türkiye ile Kırgızistan’ın ortaklaşa Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te 1995’te kurduğu Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi (KTMÜ) öğrencileri, “ülke bağımsızlığı uğruna canından olanları” andı.
KTMÜ, ülkede 2017’den bu yana her yıl 7-8 Kasım’da çeşitli etkinliklerle anılan “Tarihi ve Ecdadı Anma Günü” dolayısıyla Ata-Beyit Ulusal Tarih ve Anıt Kompleksi’nde etkinlik düzenledi.
“Ata-Beyit Anıt Mezarlığı (Baba mezarı)” olarak ta adlandırılan komplekste, Kırgızların 1916’da Rus Çarlığı’na karşı isyanını simgeleyen anıtı, Stalin döneminde 1937’de öldürülen 137 aydının ve dünyaca ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov’un mezarları bulunuyor.
Ayrıca burası, Stalin döneminde aralarında Cengiz Aytmatov’un babası, dönemin Sanayi ve Ticaret Bakanı Toleykul Aytmatov’un da bulunduğu 137 aydının kurşuna dizildiği yer olarak dikkati çekiyor.
Türk ve Kırgız öğrencilerin de katıldığı anma etkinliğinde, anıtlara çiçekler bırakıldı, saygı duruşunda bulunuldu ve dua edildi.
“Atalarımızı bir gün değil, her gün anacağız”
Etkinliğe, KTMÜ Rektörlüğü, Ata-Beyit Ulusal Tarih ve Anıt Kompleksi İdaresi, öğretim görevlileri ve yaklaşık 1000 öğrenci katıldı.
KTMÜ Rektörü Prof. Dr. Alpaslan Ceylan, burada yaptığı konuşmada, “Atalarımızı bir gün değil, her gün anacağız, gelecekteki nesiller de yad edecek.” dedi.
Ceylan, burada yatan Kırgız evlatlarının canlarını vatan için verdiğini belirterek, “Onları toprağa gömenler bilmediler ki, gelecekte binlerce Kırgız aydını yetişecek.” ifadesini kullandı.
Üniversitenin aydın bir nesli yetiştirdiğini vurgulayan Ceylan, vatan uğruna katledilen Kırgız aydınların isimlerini tek tek sıralayarak “Nerede?” sorusunu yönelttiği öğrencilerden “Burada” yanıtını aldı.
Ceylan, Gazze’deki olayların kabul edilemez olduğuna değinerek, Kazakistan’ın başkenti Astana’da Türk Devletler Teşkilatı (TDT) Zirvesi’nin, Türk dünyasının birlik ve beraberliği için önemini vurguladı.
Rektör Vekili Baktıgül Kalambekova da burada Kırgız halkının dört nesil evlatlarının toprağa verildiğini anlattı. Kalambekova, Kırgız aydınlarının, halkın kültürünü, dilini ve dinini gelecek nesillere aktarmak için mücadele ettiği için katledildiklerini aktardı.
Anma etkinliği, ülke bağımsızlığı uğruna canından olanların fotoğraf ve belgelerinin yer aldığı müzenin gezilmesiyle sona erdi.
Kırgızların bağımsızlık mücadelesi
Kırgızlar, 7 ve 8 Kasım 1916’da verimli topraklarının ellerinden alınması, 1. Dünya Savaşı için gençlerin askere çağırılması ve göçebe hayatı yaşayan Kırgızların geleneklerinin hiçe sayılması gibi nedenlerle Çarlık Rusya’sına karşı ayaklanmıştı.
Ayaklanmanın bastırılmasının ardından nüfusun belirli kısmı komşu ülke Çin’e sığınırken, Tanrı Dağları’nın kuzey bölümlerinde nüfusun yüzde 41 oranında azalmasına neden olmuştu.
Stalin döneminde de 1938’de Toleykul Aytmatov, Abdıkerim Sıdıkov, İşenali Arabaev, Murat Salihov, Kasım Tınıstanov, Osmankul Aliyev, Erkinbek Esanaliyev, Imanaalı Aidarbekov, Cusup Abdrahmanov, Abdıkadır Orozbekov ve daha birçok Kırgız aydın katledilmişti.
Başkent Bişkek’e 25 kilometre uzaklığındaki Tanrı Dağı eteklerindeki Taş Döbö köyü yakınlarında yer alan Ata-Beyit Ulusal Tarih ve Anıt Kompleksi, 2000’de kurulmuştu.
Kırgızların, 1916’da Rus Çarlığına karşı isyanını simgeleyen ve “Büyük Kaçış” anlamına gelen Ürkün Anıtı da 2 Eylül 2016’da açılmıştı.
Dönemin iktidarı 2017’de bağımsızlık uğruna hayatını kaybedenlerin anısına 7-8 Kasım’ı “Tarihi ve Ecdadı Anma Günü” ilan etmişti.
Kırgızistan’da hükümet, 7-8 Kasım tarihlerini resmi tatil günleri olarak takvimine almıştı.
